War sav! tud daonet deus an douar ! kent mervel gant an naon, war sav Ar skiant a gomz hag a lavar Reiñ an diwezhañ taol-chav ! Ret eo teuler ae bed-kozh d'an traoñ Mevelien paour war-sav, atav ! Greomp evit mad dezhi he c'haoñ Bezomp mestr lec'h bezaň esklav ! An emgann diwerzhañ zo Holl war sav hag arc'hoazh Na vo er bed met ur vro Da vihan ha da vraz Etrezomp na n'eus salver ebet, Na pab, na doue, na den all ! Ha deomp hon unan a vo ret Ober amañ ar gwir ingal A-benn harzh laeron bras da noazout Derc'hel ar spered en e blom C'hwezomp hon c'hovel pe 'vefomp boud Ha dav d'an houarn keit m'eo tomm ! Ar stad a zo fall, pep lezenn kamm An deog a wad ar paour-kaez den Deverioù d'ar re vras n'eus foeltr tamm Gwirioù ar paour-kaez zo ven Awalc'h eo dindan vestr kastiañ Al lealded c'houlenn traoù all Dindani vefomp holl memes tra Gant deverioù droejoù ingal. Ken hudur en kreiz o brazoni Hon mistri war an holl labour Deus graet biskoazh nemet ransoniñ Laerezh poan ar micherour Rag en prez kloz an dud didalvez Kement vez krouet vez teuzet Goulennomp vo rentet hep dale D'ar bobl kaez ar pezh zo dleet ! Holl micherourien ha kouerijen Memproù a labour er bed-mañ Ar bed-mañ zo d'al labourerien An dud didalvez diwarnañ Deus hon c'hwezenn gwelit int lard mat Na pa deufe ur seurt brini Un deiz ar bed paour-mañ da guitaat An heol zalc'ho da lugerniñ. Garzh ebet ken kreiz-entre pep bro An holl dud breudeur war ar bed Ar brezeloù diot er blotoù Dav d'ar re vraz c'hoazh mar bez ret Evite na n'afomp biken ken A-vilieroù d'en em drailhañ War sav pa 'mañ ar skiant o ren Deomp vo ret terriñ pe blegañ. Histoire de l'internationale A l'origine, il s'agit d'un poème écrit par le chansonnier poète Eugène POTTIER qui se chantait sur un air connu (la Marseillaise généralement) en pleine répression de la Commune de Paris. Eugène POTTIER a commencé à écrire ce texte en prison en 1871 mais il n'a été publié qu'en 1887 dans un recueil de chants révolutionnaires. En 1888 la chorale lilloise du Parti Ouvrier Français (POF) demande à l'un de ses membres, Pierre DEGEYTER, de composer une musique originale pour l'Internationale. L'Internationale est interprétée pour la première fois à Lille, sur l'air de Degeyter le 23 juillet 1888 par la chorale de la Lyre des Travailleurs . Sa partition est publiée en 1889. L'Internationale est choisie en 1892 comme l'hymne officiel de la 2ème Internationale. L'Union Soviétique l'adopte comme hymne national de 1918 à 1944 avant de la remplacer par une chanson plus patriotique. L'Internationale reste l'hymne des partis communistes et socialistes et le chant le plus célèbre du mouvement ouvrier. Elle fut le premier hymne à être joué au delà de la Terre et diffusé en 1966 par le premier vaisseau terrestre soviétique qui se posa sur la Lune. L'Internationale en breton Deux versions de l'Internationale en breton sont proposées. Elles sont l'oeuvre de deux bretons qui ont en commun une origine modeste, une volonté farouche de s'instruire, associée un engagement politique progressiste. Les deux courtes biographies qui suivent sont assez parlantes à ce sujet. L'un des deux deviendra un dirigeant important du Parti Communiste en Bretagne. Charles Rolland, né à Lannéannou en 1862 et mort en 1940 à Guerlesquin, fut un compositeur très productif de chansons en breton dont une grande partie sur feuilles volantes. Il exerca de nombreux métiers comme horloger, facteur et chapelier. Très engagé politiquement à gauche et d'un anticléricalisme virulent, il utilisa son talent de compositeur et de polémiste pour propager ses idées en breton et en français. Dans le contexte de l'époque, écrire et diffuser une version bretonne de la Marseillaise et de l'Internationale est une profession de foi publique qui ne risque pas de faire peur à Charles Rolland, tant sont connues ses opinions. Durant la première guerre, il ne fut pas mobilisé en raison de ses nombreux enfants mais il composa des chansons patriotiques en breton de la même veine que celles de Théodore Botrel. D'origine modeste, Marcel Hamon ( 1908-1994) était originaire de Plufur. Il devint professeur de philosophie à 23 ans. Syndicaliste dans les années 1920 puis militant du PCF, il fut candidat communiste aux élections législatives dès 1934. Durant la Seconde guerre mondiale, Marcel Hamon fut responsable de « l'Organisation spéciale » dans le Maine-et-Loire (1941-1942). Il devint responsable national du Service B, service de renseignements des francs-tireurs et partisans français (1943-1944), puis responsable FTPF pour l'Ouest en juin 1944. Secrétaire de Maurice Thorez, il fut député des Côtes-du-Nord (1945-1951), maire de Plestin-les-Grèves de 1971 à 1977 et conseiller général du canton de 1973 à 1979. Sa vie et sa carrière ont été l'objet d'un travail universitaire (cf. CROC Maud, Marcel Hamon (1908-1994). Une grande figure communiste des Côtes-du-Nord, Maîtrise [Cl. Geslin], Université de Rennes II, 1998, 267 p.). La version de Charles ROLLAND (1902) Il y est mentionné qu'il s'agit d'une traduction littérale hormis le dernier couplet. An Internationâl em brëzonec Laket gant Charles Rolland (1902) War memeuz tôn evel en gallek War zao ! tud daonet an Douar ! Kent mervel gant an naon , war zao Ar skiant a gomz ag a laar Reï an diveza taol-chao ! Ar Bed-koz a bez d'an traon ! Meveillen paour , war sao ! atao ! Greômp vit mad dezi he c'haon Bezomp maest lëc'h beza esklao ! Diskan (bis) Ar gann divëza zo, Holl , war zao a warc'hoaz, N'o er bed met eur vro Da vihan a da vraz ! En trezomp neuz salver ebed Na pab, na roue, na den all ! Demp hon unan a vezo red Ober aman ar gwir ingal : Benn harz laëron braz da noazout, Derc'hel ar spered en he blom ! A dao d'an ouarn keït m'he tom !! Ar Stâd so fall ! pep lezenn kamm An dëog a oad ar paour-kaez den ; Deveriou d'ar re vraz neuz tamm Gwiriou ar paour zo eur gomz ven Awalc'h dindan Vaest kastizia Al Lëaldet ' c'houlenn trëo all Dindan-hi 'veffomp memeuz tra Gant deveriou , droëjou ingal !? Udur ! en kreïz ho brassoni, Mistri war an holl labour Deuz gret biskoaz met ransoni Laerez poan ar micherour ; Rag en em prez an dud didalve Kement ve kroûet ve teuzet ; Goulennomp vo rentet hep dale D'ar bobl kaez ar pez so gleêt ? Micherourien a koërijen. Memprou a labour ar bed-man, Ar bed so d'al labourerien ! An dud didalve diwarn-han ! Deuz hom c'hoejen hint holl lard mad : Na pa deufe eur sort brini Eun deîz an douar da gwitâd An heol ‚zalc'ho da lugerni ! Garz ebed ken kreïz-tre pep Bro ! An holl dud breudeur war ar bed ! Ar brezellou zôd er blôto ! Dao d'ar re vraz c'hoaz m'ar be red Evit-hê n'effomp biken ken A villerou de n'em drailla ! War zao ! ar skiant so ho ren Demp vo red terri pe blega !?! La version de Marcel HAMON An Internationale Laket en brezoneg gant Marcel Hamon War sao , tud doanet d'an douar War sao an dud paour o deuz naon Ar skiant a c'hop hag a lavar Skei ar bed n'eun taol d'an traon An traou koz a c'hall monet pell Mevellien kaez, wae zao, war zao Sklepomp anez a-benn bouell Skuiz omp o veza esklao Ar gann diweza a zo Oll arog, ha souden Breudeur drez-oll a vo Elec'h enebourien Nann n'a neus ket a zalvar braz Na Doue, na mestr, na hun all Produer, krog ebarz da benn-baz N'em sov da hun gant ar re all Da lak' al laeron da vont da goll Da sklerijenn ar spered Hon c'hoel c'hoezomp ta drez oll War houarn tom a vez skoet Mahet a vemp ar pez zo permet N'em wada renkomp vit paea Ar pinvidik n'euz dever ebed Ar paour zo mad da vac'hata Dan ar vaz o plega hon chouk Deveriou ha droejou da bep den Skouiz ez omp o chom atao mouk Selet pebeuz pennou zo dioute Rouez ar glaou, an hent houarn Biskoaz n'euz gret ar botred vraz se Nemat ober vel al louarn Ebarz ar prejou an Aoutroune Eman hon labour hag hon foan Mankout ra d'emp tapout ane Petramant chom atao dindann Ar rouez a veve c'hanomp ive Peuc'h etrezomp , tann d'ar re wask Blegomp ket ken breman d'an arme En teilh, lakomp fuzul ha kask Met , ma deuz c'hoant an dreberien tud D'ober d'emp evel al loeo Ar fusul na chomo ket mud Hag evite vo an tenno Ouvrier, payzant, mum a hez Ar bopl vraz euz ar re 'deuz poan An douar n'hell ket beza dez N'eus ket ar blas d'ar fenean Ped zo o veva deuz hon gwad Med ar brini a zo war dro 'N o fonz pa devo bed hon zroad Neuze an heol a lugerno ! Breiz Nevez (Bretagne Nouvelle), un film d'actualités ouvrières de 1938 (Noir et Blanc - sonore - 11 min) réalise un documentaire sur lafête organisée par le Parti Communiste Français à Pont- L'Abbé, le 7 août 1938. Après une rapide évocation de la préhistoire et de l'histoire de la Bretagne illustrée d'images de menhirs et de dolmens, d'églises et de paysages Bretons, Marcel Cachin, en voix off, commente la préparation et le déroulement de la fête du parti communiste dans la capitale du pays bigouden : passage d'une camionnette de l'Humanité sur le port de Lesconil, manifestation et défilé folklorique dans les rues de Pont-Labbé, démonstration de danses et de chants et, in fine, allocutions politiques. Après la brève intervention du secrétaire de la région Bretagne du parti communiste (Alain Signor), Marcel Cachin, président des Bretons émancipés, appelle au renforcement des acquis du Front populaire et conclut par une défense de la culture et de la langue bretonne. Breiz Nevez illustre avec force les solides implantations -très localisées- du parti communiste en Bretagne, ainsi que sa politique culturelle sous le Front populaire, politique syncrétique, à la fois régionale et nationale. Les plans sur la camionnette de l'Humanité furent interdits par la censure. L'Internationale est chantée en Breton par la chorale Labour Ha kan, des Bretons émancipés de Paris. Cliquer ci-dessous pour voire cette video. http://www.cinearchives.org/Catalogue_general-62-61-0-1.html?q=synchronen L'Hermine Rouge le 18/12/2011 Sources: http://follenn.chez.com/marsint.htm http://deljehier.levillage.org/ http://fr.wikipedia.org/wiki/L%27Internationale |